โรงเรียนแถวนี้ดูเหมือนจะมาที่นี่กันทั้งนั้น ไล่ให้ไปวัดทั้งหลายที่มีมหาเปรียญ ๙ ประโยค ๑๐ ประโยคไม่ยอมไป มาหาหลวงตา ป. ๓ นี่ เลยจะตายหลวงตา ป. ๓ ไม่ทราบจะเอาอะไรมาเทศน์ให้ฟัง ฟังซิหลวงตา ป. ๓ เมื่อวานนี้ก็ทั้งวันนะ พวกแขกมาทั้งวัน เขามารออยู่ตั้งแต่ยังไม่เที่ยง พอบ่ายนิดหนึ่งเราก็ออกมา ก็ขึ้นเรื่อยๆ หลายคณะนะ คณะผู้พิพากษาก็มี คณะผู้พิพากษาอุดรเรานี่ก็มาเมื่อวาน แล้วผบ.เรือนจำก็มาเป็นคณะ ๆ
ที่ผบ.เรือนจำมานี้ มารายงานถึงเรื่องการก่อสร้างตึกอะไรเสร็จเรียบร้อยแล้ว เงินที่เหลือจากการปลูกตึกนั้นเป็นล้านเลยนะ เราก็ให้ทำ พวกเตียง พวกอุปกรณ์ของตึก เวชภัณฑ์ต่างๆ อยู่ในนั้น ให้เอาเงินจำนวนนี้ และนอกจากนั้นยังเหลืออีกมาก ให้เอาเข้ามูลนิธิอีก ๕๐๐,๐๐๐ บาท เพราะเงินเหลืออยู่ ๑,๑๐๐,๐๐๐ บาท จากตึกนี้แล้ว เพราะตึกหลังนี้ไม่ได้ทำรับเหมานะ คือคนงานในเรือนจำเองเป็นผู้ทำ เพราะฉะนั้นการใช้จ่ายจึงประหยัด ของที่มาจากข้างนอกก็มีแต่เครื่องอุปกรณ์ก่อสร้าง สำหรับแรงงานอยู่ในนั้นหมด แรงงานเราก็ให้รางวัล ให้รางวัลทั้งหมด คนงานในเรือนจำ เพราะฉะนั้นเงินจึงเหลือมาก เงิน ๒,๘๐๐,๐๐๐ บาท เหลืออยู่ ๑,๑๐๐,๐๐๐ บาท มันก็หมดไป ๑,๗๐๐,๐๐๐ บาทหมดจากตึก
เอาจริงๆ แล้วไม่ได้หมดมาก ถ้าหากเป็นการรับเหมา ๒,๘๐๐,๐๐๐ บาท นี้ก็ต้องยกให้เขาไปหมดเลย เขาจะทำให้เราเพียงแค่ราคา ๑,๗๐๐,๐๐๐ บาท แต่นี้เอาคนงานในเรือนจำทำ จึงเหลือมากเหลือตั้ง ๑,๑๐๐,๐๐๐ บาท เราก็แยกไปทางเตียง ๒๐ เตียง และเครื่องอุปกรณ์ต่างๆพร้อมทั้งเวชภัณฑ์อยู่ในนั้น ก็ยังเหลืออีก สุดท้ายก็เลยให้ลงทางมูลนิธิ ลงมูลนิธิ ๕๐๐,๐๐๐ บาท
เราก็ได้เปิดไว้อีก หากว่ามีความจำเป็นขาดเหลืออะไร ค่อยมาติดต่อกันอีกนะเราว่า เพราะเราสงสารนักโทษก็คน ไม่ใช่สัตว์ตัวไหน นักโทษก็คน บางคนก็เป็นไปด้วยเจตนา บางคนก็เป็นไปด้วยความผิดพลาดธรรมดา ไม่มีเจตนา บางคนก็บริสุทธิ์ อยู่ในเรือนจำนั้นเราอย่าเข้าใจว่านักโทษนั้นจะเป็นคนมีโทษทุกคนนะ คนบริสุทธิ์มาติดคุกติดตะรางมีเยอะนะ ก็เพราะความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ความเซ่อซ่า คนที่ฉลาดเขาก็เหยียบหัวผ่านออกหนี เขาก็จับคนนี้ยัดใส่คุก หลักฐานพยานยืนยันก็ลงมายืนยันกับคนโง่หมด! คนฉลาดมันก็เอาตัวรอด ๆ
เพราะฉะนั้นคนโง่จึงมาติดคุกติดตะรางทั้ง ๆ ที่บริสุทธิ์มีเยอะนะ ไม่ใช่ว่าถ้าเป็นนักโทษแล้ว ก็ถือว่าเขาเป็นคนชั่วไปเสียหมด ไม่ใช่ บางคนก็เป็นไปด้วยนิสัยสันดาน อันนั้นไม่ดีเลย ผู้ที่ไม่เป็น ด้วยความสะเพร่าหรือความผิดพลาด รู้เท่าไม่ถึงการณ์ก็มี มีหลายประเภทนะ แต่ว่ารวมแล้วเขาก็เรียกว่าเป็นนักโทษด้วยกัน ผู้บริสุทธิ์เวลาเข้าไปในนั้นแล้วก็เป็นนักโทษด้วยกัน มีเยอะ
นี่เราก็จะทำให้ เรียกว่าในขั้นสมบูรณ์แหละ ตึกก็ทำให้เรียบร้อยตามแปลนนั้นไม่ให้มีอะไรบกพร่อง เครื่องอุปกรณ์ต่าง ๆ ก็ให้ทั้งหมดเลย นอกจากนั้นยังเหลือเงินไปอีก เป็นมูลนิธิ ๕๐๐,๐๐๐ แล้วเราก็ยังเปิดโอกาสให้อีก หากจะมีความจำเป็นขาดเหลืออะไรค่อยมาติดต่อกันอีก
ทั้ง ๆ ที่เราก็มีภาระมากนะ มากจริงๆ สำหรับหลวงตาภาระมาก ช่วยโลกนั่นแหละ ช่วยไปหมดเลย เงินทองข้าวของที่ผ่านเข้ามาวัดนี้ ไม่ให้มีให้เก็บ ถ้าเป็นน้ำก็ไม่มีแอ่งเก็บน้ำ ไหลผ่าน ไหลเข้ากับไหลออก เตลิดเปิดเปิงอยู่ตลอดเวลาละนะ เวลามันเบาลงไปก็ให้เบาลง การช่วยเหลือก็เบาลง เวลามันหมด การช่วยเหลือก็พักก่อน แต่ไม่บอกว่าเงินไม่มีมันเสียเกียรติ บอกว่าให้พักก่อน พักเครื่อง ๆ พักเครื่องตายอะไร เงินไม่มี หาอุบายพูดว่าพักเครื่อง ๆ อะไร ก็เขาพาพูดก็พูดล่ะซิ ความจริงไม่มีเงิน พักเครื่อง
พักเรื่อยพักเครื่อง เพราะมันมาก พอเริ่มเอาละทีนี้สั่งได้พรึบเลยนะรอบด้านเลย มันมาหลายด้านหลายทาง โรงพยาบาลเป็นอันดับหนึ่ง เวลานี้ทางโรงพยาบาล ๕๐ กว่าโรงแล้ว คิดเป็นเงินก็ร้อยกว่าล้านแล้ว เฉพาะโรงพยาบาลนี่ก็ร้อยกว่าล้านแล้วนะ และยังโรงร่ำโรงเรียน สถานสงเคราะห์ คนทุกข์คนจนรอบด้าน ช่วยไปหมด
เวลานี้ก็กำลังเริ่มซื้อที่ดินอีก ซื้อที่ดินทางโน้น ทางไหนก็ตามถ้าควรจะได้ให้เป็นประโยชน์แก่ชาติบ้านเมืองแล้วเราพอใจ อันนี้เราซื้อไว้เพื่อชาตินะ ซื้อไว้เพื่อชาติทั้งนั้น เขาว่ามีต้นน้ำออก ๓ แห่ง ๔ แห่ง ต้นน้ำ เขาเรียกแม่น้ำพอง ไม่ใช่น้ำคลองนะ ที่เขามาเสนอขาย ถ้าไปติดต่อไปดูสถานที่มันควรจะเอาหรือไม่เอา แล้วที่นี้บริสุทธิ์จริงหรือไม่ ต้องให้เข้าถึงพวกที่ดิน ฝ่ายที่ดินอำเภอ ให้เป็นความบริสุทธิ์เรียบร้อยแล้วเราก็เริ่มซื้อ ๆ เวลานี้ก็ได้ พันกว่าไร่แล้ว ก็ไม่ค่อยแพงเพราะมันอยู่ที่ป่า ที่เขาว่าป่าเสื่อมโทรม มันก็ไม่ค่อยเสื่อมโทรมแหละ ก็หาอุบายที่จะให้ประชาชนทำกินนั่นแหละท่า เมื่อเขาได้เป็นเอกสิทธิ์แล้วเขาก็จะขาย เพราะว่ามันอยู่ไกลบ้านเขา เราก็เลยซื้อเอาไว้ ๆ
เวลานี้ได้ ๑,๖๐๐ ไร่หรือไง ก็ไม่แพง คิดดูยังไม่ถึง ๒ ล้านที่ซื้อทางโน้น แต่ทางนี้ปาเข้าไปหลายล้าน แคบ ๆ ที่มันใกล้ทางใหญ่ที่เขาถือว่าเจริญ ไร่หนึ่งก็ ๓ หมื่น อันนั้นไร่ละพัน พันกว่าเท่านั้นเอง เราจะพยายามซื้อเอาไว้เพื่อต้นน้ำให้ได้ใช้สอยกัน สำหรับพระนั้นอยู่ที่ไหน ท่านก็อยู่ได้แหละพระ นี่ท่านก็อยู่ที่นั่น ก็ให้ท่านได้ดูแลสิ่งเหล่านั้นด้วย ที่เราไปซื้อก็ให้ท่านดูแล ควรจะปลูกต้นไม้ก็ให้ท่านจัดให้ญาติโยมเขามาปลูก ให้ค่าจ้างรายวันเขาก็ให้ ปลูกไว้เพื่อชาตินะ ไม่ได้ปลูกไว้เพื่อวัดเพื่อวาอะไร ปลูกไว้เพื่อชาติ มันจะหมดจริงๆ ต่อไปลูกเต้าหลานเหลนจะเห็นแต่แผ่นดินกับหญ้าเท่านั้น จะไม่เห็นต้นไม้อย่างนี้ ๆ เลย เวลานี้กำลังถูกทำลายขนาดนั้น เรานี่มันเที่ยวเสียทั่วประเทศไทยทำไมจะไม่เห็น
ตั้งแต่ป่าดง ๑๐๐% เราก็เที่ยวอีกเหมือนกันนะ นั่นเที่ยวแบบหนึ่ง ที่ว่าป่า ๑๐๐% นั่นเที่ยวกรรมฐาน เข้าป่าเขา ๆ ตลอด มันก็เห็นไปหมดล่ะซิ ออกจากนั้นมาก็เที่ยวเกี่ยวกับเรื่องหน้าที่การงานเกี่ยวกับประชาชน เที่ยวที่สองนี่ป่าราบหมดเลยนะ ป่า๑๐๐% แต่ก่อนกลายเป็นราบหมด เป็นไร่เป็นสวนเป็นนาไปหมดเลย
เราก็วิตกวิจารณ์ละซิที่นี่ เอ๊! จะทำยังไงบ้านทั้งบ้าน เมืองทั้งเมือง เมืองไทยนี้เป็นเมืองทั้งทุ่งทั้งป่าสมบูรณ์บริบูรณ์ แล้วกลับกลายมาเป็นทุ่งไปหมด แล้วจะทำยังไง กุลบุตรสุดท้ายภายหลังจะได้ดูได้ชมพอเป็นขวัญตาขวัญใจอะไรบ้างจะไม่มีแล้ว ตกลงเราเลยพยายามซื้อ แล้วตรงนี้เป็นต้นน้ำด้วยนะ ตรงที่ว่านี่ น้ำมันออก ๓ แห่ง ๔ แห่งออกจากจุดเดียว ถ้าหากว่าป่านี้ถูกทำลายแล้วต้นน้ำก็หมด เราจึงรีบไปซื้อเอาไว้หมดเลยแถวนั้น ซื้อไว้ให้ชาติบ้านเมือง เราก็เลยไปซื้อไว้ให้เป็นที่ปลอดภัยแล้วก็ชุ่มเย็น น้ำก็ไหลลงมาได้สะดวกสบาย ๆ
การทำประโยชน์ทำหลายด้านหลายทาง ไม่เพียงแต่การแนะนำสั่งสอนอย่างนี้ สงเคราะห์สงหาไปเฉพาะๆ นี้ทั่วไปหมด ไม่ว่าคนทุกข์คนจน จังหวัดไหนเราไม่ว่านะ มีความจำเป็นอยู่ตรงไหน บางทีเจ้าของไปไม่ถึง ถามเหตุถามผลไป บางทีก็โทรศัพท์ถึงกัน คุยกันเลย นู่นภาคใต้ก็มี โทรศัพท์คุยกันเลย ได้เหตุได้ผลเรียบร้อยแล้วส่งเงินไปให้เลย นั่นอย่างนั้นนะ มันทุกภาคเราช่วยไป
นี่หมายถึงคนทุกข์คนจน เช่น เขาออกทางหนังสือพิมพ์ เราก็ดูภาพในหนังสือพิมพ์ แล้วจดบ้านเลขที่อะไรๆ เสร็จแล้วถามไป พอได้โทรศัพท์มาแล้วทีนี้ก็พูดกันทางโทรศัพท์ แล้วส่งเงินไป ๆ พอปลูกบ้านให้ปลูกให้ พอส่งเงินไปให้ ส่งเงินไปให้เรียกว่าช่วยหลายด้าน เพราะฉะนั้นมันจึงได้พักเครื่องเรื่อย ๆ ล่ะซิ เครื่อง ๆ มันร้อนต้องได้พักเรื่อย เราก็พอใจ
เรื่องธาตุเรื่องขันธ์เรานี้มันอ่อนแหละ ทุกวันนี้ไม่อยากเล่นกับอะไร แต่เรื่องใจกับความเมตตานี้รู้สึกว่าจะเด่นขึ้นมากทุกวันนะ ความเป็นห่วงนี่นะ เป็นห่วงกับบ้านเมืองของเรา ลูกเต้าหลานเหลน ไม่ว่าวัยใดๆ มันมีแต่วัยล่อแหลม ล่อแหลมต่ออันตรายอยู่ทั้งนั้น อันตราย คือความเสื่อมเสียนั่นเองจะเป็นอะไรไป ผู้ใหญ่ทำความเสื่อมเสียประเภทหนึ่งๆ แล้วลดลงมา ทำความเสื่อมเสียประเภทหนึ่ง แล้วลดลงมาจนกระทั่งถึงพวกยุวชนถึงเด็ก ต่างคนต่างมีความล่อแหลมต่อความเสียหาย ๆ อยู่เรื่อย ๆ นี่ที่ทำให้เป็นความกังวลนะ
เพราะฉะนั้นลูกหลานทั้งหลายจงให้เข้าทุกใจทุกคนว่า เรานี้เป็นแกนของชาติ ถ้าเราไม่เป็นคนดีเสียอย่างเดียว คนนั้นก็ไม่ดี คนนี้ก็ไม่ดี ชาตินี้จม ชาติจะทรงตัวอยู่ได้และเจริญรุ่งเรืองมีความผาสุกร่มเย็น เราซึ่งเป็นคนของชาติและเป็นแกนของชาติ ต้องปฏิบัติตัวให้ดีทุกคน ชาติเราจะได้มีความเจริญรุ่งเรืองผาสุกเย็นใจ แล้วการที่จะทำตัวให้เป็นคนดีก็ต้องดีด้วยธรรม อย่างอื่นให้ดีไม่ได้นะ
ไอ้เรื่องกิเลส ๆ ที่ตามศัพท์ธรรมะท่านว่า คือความมืดตื้อ ถ้าเข้าไปในตาใครตาบอดเลย กิเลสตัวนี้ ทำให้ตาฝ้าตาฟาง ตาบอด นี่คำว่ากิเลส เครื่องเศร้าหมองมืดตื้อ มันเข้าตรงไหนเหมือนเมฆปิดพระอาทิตย์ ถ้าเมฆหนา ๆ แล้วพระอาทิตย์จะสว่างจ้าขนาดไหนก็ตาม ไม่มีความหมาย เมฆปิดบังไว้หมดเลยเช่นอย่างกลางคืน พระอาทิตย์กับโลกมันปิดมันบังกัน เราอยู่ในฟากทางหนึ่งก็ไม่เห็น มืดไปหมด
อันนี้กิเลสปิดหัวใจโลกมันปิดทุกทิศทุกทางนะ ที่ว่ามีกลางวันกลางคืนนี้มันไม่ได้หมด ถ้าสมมุติว่าเราแจ้งทางเขามืดเสียอย่างนี้ ถ้าทางเขาแจ้งเราก็มืด มันมีการเปลี่ยนกันไปเปลี่ยนกันมา แต่กิเลสบีบหัวใจคน ปิดหัวใจคนไม่มีเวลา ไม่มีทิศใต้ ทิศเหนือ ว่ามันมืดมันแจ้งเมื่อไร มันมืดตลอดเวลา ทำให้คนลุ่มหลงงมงาย เรียนความรู้มามากมาน้อยก็ไหลเข้าไปเป็นเครื่องมือของตัวนี้แหละ ให้พาทำความเสียหายแก่ตัวและส่วนรวม ไม่ใช่อะไรนะ ตัวนี้ตัวอำนาจมากที่สุด ลึกลับที่สุด
ใครได้อะไรมาจากไหน ๆ มันจะมาตรวจหมด นี่เขาเรียก ว่า ต.ม. รู้ไหม ต.ม. กองตรวจคนเข้าเมือง มันตรวจคนเข้าบ้าน ได้อะไรๆ มามันจะมาแบ่งสันปันส่วนเอาหมด ความรู้วิชาเรียนมามากน้อย มันจะมาแบ่งสันปันส่วนเอาเป็นเครื่องมือของมัน ๆ ดีไม่ดีเอาหมด ถ้าธรรมะหยิบฉวยไม่ทันแล้วมันเอาไปหมด ถ้าใครมีธรรมะแล้วก็ยังแบ่งไว้ใช้สำหรับเจ้าของ ถ้าไม่มีธรรมะแล้วหมดเลย
คำว่า ธรรมะ คือ ความทรงตัวอยู่ด้วยความแน่นหนามั่นคง ธรรมะ คือ ความสม่ำเสมอ ธรรมะคือธรรมชาติที่ตายใจต่อโลกได้หมดเลย เรียกว่า ธรรม คำว่า ธรรมมีหลายประเภท
สังวรธรรม การระมัดระวังรักษาตัวนั่น นี่ก็เรียกว่า ธรรม สติต้องมี สติรู้ตัวอยู่เสมอ ว่าเวลานี้เรากำลังเคลื่อนไหวเรื่องอะไร ๆ ความเคลื่อนไหวที่เรากำลังเป็นไปอยู่ในเวลานี้ ผิดหรือถูก นี่สติ แล้วปัญญาตามกันไปพิจารณาใคร่ครวญ ถ้าเห็นว่าไม่ควรแล้วหยุด ถ้าเห็นว่าควรแล้ว เอ้าทำ ยากก็ทำลำบากขนาดไหนก็ทำ เพราะโลกนี้เป็นโลกทำอยู่ทำกิน ไม่ใช่โลกนอนอยู่เฉย ๆ กอนแล้วนิน กินแล้วนอน โลกนี้เป็นโลกสร้างอยู่สร้างกิน ยากก็ตามต้องทำ นี่จึงเรียกว่าเป็นผู้มีกฎมีเกณฑ์ นี่ท่านก็เรียกว่า ธรรม
อุฏฐานสัมปทา ให้มีความขยันหมั่นเพียร เข้มแข็งในหน้าที่การงาน ในสิ่งที่ดีที่ชอบทั้งหลาย อย่าอ่อนแอ นี่ท่านก็เรียกว่า ธรรม
สมชีวิตา นี่ก็เป็นธรรมประเภทหนึ่ง ความเป็นอยู่ของเรา ให้เป็นอยู่อย่างเหมาะสม อย่าเป็นอยู่แบบฟุ่มเฟือย อย่าฟุ้งเฟ้อเห่อเหิม ไม่ใช่เป็นสิ่งที่นำมาซึ่งประโยชน์อะไรเลย นอกจากจะนำมาซึ่งความเสียหาย และเป็นสิ่งที่จะซึมซาบเข้าไปถึงนิสัย ให้เป็นนิสัยที่หาหลักเกณฑ์ไม่ได้ นิสัยฟุ้งเฟ้อเห่อเหิม นิสัยหลักลอย มีแต่เที่ยวเตร็ดเตร่เร่ร่อน หาหลักความจริงไม่มี เครื่องประกันตัวไม่มี วันหนึ่ง ๆ อยู่ไป ๆ ไม่ทราบว่าดีหรือชั่ว แต่ครั้นสุดท้ายแล้วก็มีแต่ชั่วแฝงอยู่ตลอด ความเคลื่อนไหวอะไรมีแต่ชั่ว ๆ ถ้าไม่มีธรรม จึงต้องว่าให้มีสติธรรมดังที่ว่านี้ ให้ดูความเคลื่อนไหวของเราเป็นยังไง ปัญญาพิจารณาสอดส่องหน้าที่การงานทุกด้านทุกทาง
ปัญญาเป็นสำคัญมาก ต้องใช้พินิจพิจารณา อะไรไม่ควรทำอย่าทำ ทำลงไปแล้วเสียหายเจ้าของเอง แล้วเคยชินต่อนิสัยด้วย เป็นยาเสพย์ติด ยาเสพย์ติดเข้าถึงนิสัยนี้ยาเสพย์ติดภายนอกสู้ไม่ได้นะ ยาเสพย์ติดภายในนิสัยที่มันฝังลึกแล้ว จนกลายเป็นนิสัยสันดานไปแล้วเสียหมด นี่อันหนึ่ง ท่านว่าสมชีวิตา ที่พูดตะกี้นี้ ก็ความเป็นอยู่ปูวายของเรา อย่าชอบเป็นคนฟุ้งเฟ้อเห่อคะนอง ให้อยู่พอดิบพอดี
กัลยาณมิตตตา การคบค้าสมาคมกับเพื่อนกับฝูงนักเรียนด้วยกัน ให้ต่างคนต่างระมัดระวังรักษาตัวแล้วยังไม่แล้ว ยังต้องสังเกตกันอีกที ใครเป็นคนดีควรจะเป็นคติตัวอย่าง ควรจะพึ่งเป็นพึ่งตายกันได้ในเวลาจำเป็น นั่นคบคนประเภทนั้น อย่าไปคบสุ่มสี่สุ่มห้านะ เวลานี้มีแต่ของปลอมมากนะ มนุษย์ก็ปลอมจะว่ายังไง มันปลอมอยู่ด้วยความประพฤติ เป็นมนุษย์ที่เลว มี นักเรียน นักลิงก็มี นักเลงก็มี อันธพาลก็มี อยู่ในนั้น มันใช่เล่นเมื่อไร
ไม่ใช่ว่าคำว่านักเรียนแล้ว จะเป็นผู้ตั้งหน้าตั้งตาศึกษาโดยถ่ายเดียว มันมีนักลิงอยู่ด้วย และมีนักเลงอยู่ด้วย มีอันธพาลอยู่ด้วย และก็นักเลงโตอยู่ด้วย มันอยู่ในนั้น อันนี้ก็เพราะความปล่อยตัวนั่นเองไม่ใช่อะไรนะ ทีนี้พวกนี้แหละพวกที่จะทำคนอื่นให้เสีย ที่ว่านักลิงนักเลง อันธพาลเหล่านี้ เข้าไปจุดไหน ๆ มันจะพูดแต่เรื่องของมันนั่นแหละ พูดแต่เรื่องความเสียหาย
เหมือนกับผ้าเรานี่ จะเป็นของสะอาดขนาดไหนก็ตาม เมื่อถูกแปดเปื้อนด้วยสิ่งสกปรกแล้วย่อมไม่น่าดูเลยผ้าผืนนั้น ยิ่งเป็นผ้าขาวด้วยแล้วยิ่งเปื้อนได้เร็ว อันนี้คนประเภทนี้เป็นคนประเภทที่สกปรกมอมแมม ไปไหนคำพูดออกไปนี้เปรอะเปื้อนไปหมด แล้วเสี้ยมสอนไปท่านั้นท่านี้ หาอุบายชักจูงท่านั้น หาอุบายชักจูงท่านี้ เพื่อนฝูงผู้ที่ใจเบา ๆ ไม่ได้คิดด้วยสติปัญญาบ้างแล้ว เผลอไปตามมันจนได้ แล้วกลายเป็นคนเสียไปตามกัน ก็เลยกลายเป็นพวกอันธพาลไปแล้ว ไปเรียนหนังสือไม่เกิดประโยชน์ เสียไปหมดเลย นี่ให้ระวังประเภทนี้มีอยู่ทุกแห่ง ดังที่หลวงตาว่านี่
หลวงตาไม่ได้เป็นนักเรียนอย่างนี้ เป็นนักเรียน ป. ๓ แต่พอรู้ และพวกนี้มีอยู่ทุกแห่ง ให้ระมัดระวัง มีทั้งหญิงทั้งชายนะ เราอย่าเข้าใจว่ามีแต่ผู้ชาย ผู้หญิงก็มีประเภทที่แก่น ๆ มี เข้าไปตรงไหน ซอกแซกเข้าไปตรงไหน ทำความเปรอะเปื้อนแก่เพื่อนแก่ฝูงไปเรื่อย ๆ ชักชวนในทางนั้นทางนี้ไปเรื่อย ส่วนมากมักจะไปทางอันนี้ แล้วออกอันนี้ละก่อน ออกราคะตัณหานี่ ผู้หญิงก็ชอบพูดเรื่องผู้ชาย เรื่องราคะตัณหา ผู้ชายก็ชอบพูดเรื่องผู้หญิง เพราะอันนี้เป็นชนวนอันสำคัญที่จะก่อความเสียหายและทำความล่มจมแก่คน กระทั่งถึงจิตใจนี้ล้มเหลวไปหมดได้เพราะอันนี้ทำลาย แล้วชอบพูดอันนี้ด้วยนะ สำคัญอยู่มากนะ ให้พากันระมัดระวัง
มีด้วยกันทุกคนสิ่งเหล่านี้ ทำไมไม่มี ให้บังคับเอาไว้ เอาธรรมบังคับ ไม่มีธรรมตายจริงๆ นะ เรื่องเหล่านี้มีอยู่กับทุกคน เหมือนอย่างเราใช้ไฟนี่ เครื่องดับไฟให้มี การรักษาไฟก็ให้มี อย่าให้มีแต่ไฟไม่มีการรักษา ไม่มีน้ำดับไฟ ใช้ไม่ได้ ต้องมีทั้งไฟ มีทั้งการระมัดระวังรักษา ไม่ให้ไฟมันลุกลาม มีทั้งน้ำ ดับไฟด้วย อันนี้ก็เหมือนกัน เราก็มีทั้งเครื่องรักษาของเรา ตัวของเราเอง นี่ท่านเรียกว่า ธรรม คือความรักษาตัว ให้ระมัดระวัง
นี่เราคนหนึ่ง ๆ เรียนหนังสือก็ดี ความประพฤติก็ดี เป็นแกนของประเทศชาติบ้านเมืองแล้ว ต่างคนต่างมาศึกษาเล่าเรียนหาความรู้วิชาหาหลักหาเกณฑ์ ให้เป็นตัวของตัวได้ด้วยความประพฤติดี อย่าให้มันไปเหลวแหลกแหวกแนว เวลานี้มันกำลังเลอะ ๆ เทอะ ๆ นะ มาทุกช่องทุกทางที่จะทำความเสียหายแก่พวกเราทั้งหลายน่ะ มันมีทุกวัย มันเข้ามาแทรก มาทำลายได้ทุกวัย ๆ เฒ่าแก่จนจะตายกำลังจะเข้าโลงอยู่ ก็ยังแสดงความเสียหายให้เป็นที่น่าบัดสี ถึงขนาดนั้นเชียวล่ะ ขนาดนั้นแล้วมันยังไม่รู้ตัว มันด้านคนประเภทนี้ และก็ต่อจากนั้นมาก็เป็นโรคระบาดสาดกระจายแพร่พันธุ์อันไม่ดีไว้ละที่นี่
กุลบุตรสุดท้ายภายหลังก็เสียไปตาม ๆ เดินไปตามร่องรอยของมันก็เป็นไปตามมัน สกปรกไปหมด เหมือนอย่างควายตัวหนึ่งมันไปนอนขี้ตมขี้โคลน มันเดินผ่านเข้ามาในป่านี่ ใครเดินผ่านไปไม่ได้นะ ขี้ตมขี้โคลนติดอยู่ตามใบไม้นั้นเปื้อนไปหมดคน อันนี้คนประเภทนั้นสกปรกมอมแมม ไปที่ไหนทำความสกปรกแก่เพื่อนแก่ฝูง แก่ผู้อื่น และทำความเสียหายแก่ผู้อื่นไปด้วย จึงต้องระมัดระวังให้ดี
เราเป็นนักเรียนไม่ใช่สักแต่ว่าเรียน ถึงเวลาแล้วก็ไปเรียน ถึงเวลาแล้วก็กลับ เรียนก็เรียนจริง ๆ ซิ ตั้งหน้าตั้งตา แล้วกลับไปบ้านไปเรือนแล้วก็อย่าเถลไถล ทุกวันนี้ไปบ้านมันไม่ค่อยไปนะ นักเรียนทุกวันนี้ พอเลิกโรงเรียนปั๊บ วิ่งหาเพื่อนหาฝูงแล้ว ไม่ว่าผู้ชายผู้หญิงมันวิ่งไปหาเพื่อนหาฝูง เพื่อจะเผาหัวมันนั่นแหละ เข้าใจไหมล่ะ ไปหาก็มีแต่เพื่อนแบบนั้นแหละ แบบจะเผาหัวกัน แล้วพ่อแม่ผู้รับเคราะห์รับกรรมเลยจะตาย ลูกคนนี้จะมาเมื่อไร ลูกคนนั้นจะมาเมื่อไร ลูกคนนั้นไปไหน บางทีบางครอบครัวลูกไปโรงเรียนตั้งหลายคน ไม่ทราบจะดูคนไหนต่อคนไหน จะฟังคนไหนไปทางใด คนไหนไปทำอะไร เลยพ่อแม่อกจะแตกตาย
แล้วทุกสิ่งทุกอย่างได้มามากน้อยนี้ โอ๋ย! ปรนปรือเสียจนจะเป็นจะตาย พ่อแม่ จะกินอะไรก็กิน ขอให้ลูกได้อยู่ดีกินดีได้ใช้ได้สอย ไปโรงร่ำโรงเรียนไม่ให้เสียหน้าเสียตา ให้สมศักดิ์ศรีดีงามเสมอเพื่อนฝูงเขา พ่อแม่ก็วิ่งเต้นขวนขวายทั้งคนทุกข์คนมีคนจน ต้องวิ่งเต้นเพื่อลูกด้วยกันทุกคน ๆ ไอ้ลูกก็สนุกเห่อซิ หน้าได้ห้าหน้าโน่น พ่อแม่หนุนจะเป็นจะตาย แล้วไปเรียนหนังสือไม่ได้เรื่อง ถ้าพูดถึงเรื่องความดีนี้ไม่ได้เรื่อง ๆ ถ้าพูดถึงเรื่องความชั่ว ฮะ ๆ ถ้าเป็นเรื่องความชั่วมันเร็ว คือ มันสนใจอยู่แล้ว พอได้ยินทางไหนทางใต้ทางเหนือ ฮะๆ เลย จะไปติดต่อเสียแล้ว
ให้ระวังนะลูกหลาน นี่หลวงตาพูดให้ฟังตามหลักความจริง ต้องมีธรรมเท่านั้นเป็นเครื่องรักษา รักษาตัวด้วยธรรม สิ่งใดที่จะผิดห้ามกึ๊กเลย นี่เรียกว่า ธรรม ไม่ให้ทำ เอ้า มันอยากจะตายก็ให้มันตายไป ตายเพราะการห้ามไม่ให้ทำความชั่วให้เห็นเสียที ในเมืองไทยเรายังไม่มีใครเป็นตัวอย่างของคนที่ห้ามตัวเอง จนถึงขนาดตาย ห้ามไม่ให้ทำความชั่วจนตัวเองตายนี่ยังไม่เคยเห็น มีแต่ไปทำความชั่วจนตาย มีเยอะอันนี้ เอาให้ดีนะลูกหลาน แล้วก็เป็นลูกหลานหลวงตาบัวเสียด้วย เอาชื่อหลวงตาบัวไปโด่งไปดังกระทั่งเมืองนอกเมืองนา แต่หลวงตาบัว ตัวเท่าหนูนี่ ไม่ได้หน้าได้หลังอะไร เพราะฉะนั้นลูกหลานจงปฏิบัติตัวให้ดี เอาธรรมไปเป็นเครื่องรักษาตัวเองนะ
ทุกคนให้มีธรรม ให้มีความอดความทน ผู้หญิงผู้ชายต่างคนมีการอดทนระมัดระวังตัว แล้วเรื่องราคะตัณหานี่เป็นสิ่งสำคัญมาก อันนี้จะต้องได้ระวังเป็นอันดับหนึ่ง เพราะมันรุนแรง มันรวดเร็วมากนะ รุนแรงก็รุนแรง เบรกไม่ค่อยอยู่ มันต้องได้เบรกตั้งแต่ยังไม่ติดเครื่อง เราต้องรีบเบรกตั้งแต่ยังไม่ได้ติดเครื่อง พอติดเครื่องแล้วเหยียบมันหัวคะมำไปเลย ถ้าลงมันได้บึ่งออกถึง ๑๒๐ แล้วจึงไปเบรกนี้เสร็จเลย หมดทั้งโคตรไม่มีเหลือ
เอาละเทศน์เท่านี้แหละ เหนื่อย หลวงตาเหนื่อย เทศน์ทุกวัน ๆ อ้าว วันนี้วันพระนะ เอ้า พวกจะรับศีลก็รับศีลได้แล้ว ตามความนิยมของชาวพุทธเรา เรียกว่าพระให้ศีล ความจริงนั้นพระประกาศศีล เป็นสักขีพยานในการรับศีลของเรา ๕ ข้อ ผู้จะรับ ๕ ข้อก็รับ ผู้จะรับ ๘ ก็รับ เช่น วันพระส่วนมากผู้จะต้องการรับ ๘ ก็รับ วันธรรมดาส่วนมากมักรับ ๕ ข้อ นี่ เรียกว่าวินัยของฆราวาส เพื่อความเป็นคนดี เรียกว่ามีวินัย เราต้องมีวินัยบังคับเรา
วินัย แปลว่าเครื่องกำจัด แปลว่าเครื่องนำออก กำจัดสิ่งชั่วช้าลามกทั้งหลาย นำออก ไม่ให้อะไรเข้ามายุ่ง วินัยเป็นเครื่องปิดป้องตัวเองก็ไม่ผิด แปลได้หลายนัย เหมือนกับรับประทาน กิน สะแตก เข้าใจไหม มันก็มีหลายแบบ มันเป็นไวพจน์ของกันและกัน คือใช้แทนกันได้ กิน ก็ได้ เสวย ก็ได้ ฉันก็ได้ สะแตก แดกใช้ได้ทั้งนั้นแหละ มันหลายแบบ
อันนี้ก็เหมือนกัน วินัยออกจากศัพท์บาลี แปลว่า เครื่องกำจัด แปลโดยตรง เครื่องนำออก เครื่องป้องกัน คือป้องกันข้าศึกไม่ให้เข้ามา คนมีวินัยแล้วไปไหนย่อมปลอดภัย ตัวเองปลอดภัยเป็นอันดับแรก ผู้เกี่ยวข้องนั้นเป็นอันดับต่อไป วินัยจึงเป็นเครื่องปลอดภัยหรือเป็นเครื่องนำออก คนไม่มีวินัยนี้เหลว เลว พระไม่มีวินัยดูไม่ได้เลย มีแต่หัว โล้นๆ ไม่น่าดู พระมีวินัยไปไหนสง่างาม งามด้วยความเป็นผู้มีวินัยนี้ งามยิ่งกว่ารูปร่างกลางตัวเป็นไหนๆ
เพราะคำว่างามนี้ท่านแบ่งไว้หลายสถาน แบ่งไว้หลายประ เภท เทียบกันกับดอกไม้ ดอกไม้ทั้งดอกก็สดสวยงดงาม ทั้งกลิ่นก็หอม เป็นประเภทหนึ่ง ดอกไม้ดอกสดสวยงดงามแต่กลิ่นไม่หอม อีกประเภทหนึ่ง ดอกไม้ทั้งไม่สวยไม่งาม ทั้งกลิ่นก็เหม็น เหมือนดอกส้มโฮง เหมือนขี้ก็ได้ มันผิดอีหยัง จะไปแปลมันอ้อมกระด้อกระเดี้ย ของจริงมีอยู่ มันมีหลายประเภท นี่คนเราทั้งรูปร่างกลางตัวก็สวย ท่านเทียบเอาดอกไม้มาเทียบในธรรม ทั้งรูปร่างกลางตัวก็สดสวยงดงามด้วย ความประพฤติก็ดีด้วย นี่เทียบกับดอกไม้ที่มีความสวยงามและกลิ่นก็หอม เป็นประเภทหนึ่ง
คนบางคนรูปร่างไม่สวยไม่งาม แต่ความประพฤติดี นี่ก็เป็นดีอันที่สอง อันที่สามเป็นดอกส้มโฮง ทั้งรูปร่างขี้ริ้วขี้เหร่ โยนข้าวให้หมามันก็บ่กิน มันเป็นยังไงมันจึงบ่กิน มันเห็นคนผู้ฮ้ายกว่ามันจึงบ่กินฮอดข้าวคนผู้นั้น จะไปเคียดให้เขาตี๊ หือ กูเอาข้าวให้กินมึงเป็นหยังจึงบ่กิน จะกินอะไร โตขี้ฮ้ายปานหยัง ขี้ฮ้ายจั่งใด ทั้งรูปก็ขี้ฮ้าย ทั้งชั่วช้าลามกด้วย มันสองเหม็น สามเหม็นเข้าใจไหม หมามันจะไปกินอีหยังกินข้าวคนผู้นั้น นี่เทียบได้ ๓ ประเภท
เมื่อเรามีวินัยนี้เป็นเครื่องประดับตัวแล้ว เป็นกลิ่นก็กลิ่นหอม จะเป็นคนรูปร่างกลางตัวหญิงชายใด ๆ ก็ตามนะ ถ้ามีธรรมมีวินัยเข้าเป็นเครื่องประดับแล้ว ดอกไม้นี้จะมีกลิ่นหอมแหละ หอมหวนชวนชม ใครก็อยากคบค้าสมาคม เพราะเป็นที่ตายใจได้ ไม่หลอกลวงต้มตุ๋นใครง่าย ๆ คนดีเป็นอย่างนั้น นี่ท่านเรียกว่าวินัย
ตั้งแต่ ปาณาฯ ข้อหนึ่ง ไปจนกระทั่งถึงสุรา นี่เป็นเครื่องกำจัดความชั่ว เพราะสิ่งเหล่านี้เป็นความชั่วทั้งหมด การฆ่าเขาก็เป็นความชั่ว การฉกลักเขาก็เป็นความชั่ว กาเมสุ มิจฉาจาร พวกหมาเดือนเก้า ก็เป็นคนชั่ว เข้าใจไหม พูดโกหกหลอกลวงคนอื่นจนกระทั่งถึงล่มจม นี่ก็คือความชั่ว สุราก็คือน้ำบ้า ชั่วขนาดไหนฟังเถอะว่าน้ำบ้า นี่เป็นสิ่งที่ชั่วทั้งนั้น เมื่อมีวินัยแล้วปัดอันนี้ออกไม่ให้เข้ามาเกี่ยวข้อง เราก็เป็นคนดี พากันจำเอานะลูกหลาน
(หลวงตาอธิบายสรณคมน์)
เราถือพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ ว่าเป็นสรณะที่ฝากเป็นฝากตายของชาวพุทธเรา ดังที่เรากล่าวถึงตะกี้นี้ เราขอถึงพระพุทธเจ้าเป็นที่พึ่งฝากเป็นฝากตาย พระธรรม พระสงฆ์ เป็นที่ฝากเป็นฝากตาย เป็นครั้งที่ ๑ ครั้งที่ ๒ ครั้งที่ ๓ อย่างละ ๓ ครั้ง รวมแล้วสรณะทั้ง ๓ นี่เป็น ๙ ครั้งพอดี นี่เพื่อความแน่นอนให้พวกเรา นั่นละจอมปราชญ์ทั้งหลายท่านวางร่องรอยอันดีงามให้พวกเรา ให้จำเอานะคือ เราไม่ได้นับถือสิ่งใดอื่นเหลว ๆ ไหล ๆ มากกว่านับถือพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ที่เราฝากเป็นฝากตายกับท่านแล้ว
