เทศน์อบรมพระสงฆ์และฆราวาส

ณ กุฏิหลวงตา สวนแสงธรรม กรุงเทพฯ

เมื่อค่ำวันที่ ๘ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๕๐

จิตใจนี้ต้องอาศัยการซักฟอก

         คณะพระอุปัฏฐากหลวงปู่สังวาลย์ เขมโก และหลวงพ่อสนอง กตปุญโญ โดยอาจารย์สัมพันธ์ ธีรปัญโญ วัดสังฆทาน จังหวัดนนทบุรี ขอน้อมถวายทองคำจำนวน ๒๓ บาทกว่าแด่หลวงตามหาบัว สาธุพร้อมกัน

ดีละ ให้สืบหน่อต่อแขนงหลวงพ่อสังวาลย์ไว้ ท่านเป็นผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ มีนิสัยกว้างขวางเบิกบานยิ้มแย้มแจ่มใส สละทำบุญให้ทานไม่มีอัดมีอั้นคือหลวงพ่อสังวาลย์ ให้สืบทอดมรดกที่มีคุณค่ามากของท่านไว้ให้ดีบรรดาพระลูกพระหลาน หลวงตามาเห็นพระลูกพระหลานก็พอใจ ดีใจ ยิ้มแย้มแจ่มใสต้อนรับกัน ให้พากันตั้งใจปฏิบัติ ความเย็นอยู่กับศีลธรรม ไม่มีอะไรเย็นหรืออบอุ่นยิ่งกว่าศีลกว่าธรรมภายในใจกายวาจาของพระเรา

พระเราอยู่คนเดียวในป่าในเขาที่แจ้งที่ลับ อยู่ที่ไหนๆ เย็นหมด เย็นด้วยศีลด้วยธรรมของตนที่ปฏิบัติได้ ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ จิตใจชุ่มเย็นผ่องใส อยู่ที่ไหนมีราค่ำราคาเต็มอยู่กับพระเราผู้มีศีล สมาธิ ปัญญา วิชชาวิมุตติ เต็มกายวาจาใจนี้แหละ อย่างอื่นอย่างใดไม่มีที่จะเสมอเหมือนเรื่องคุณค่าราคา ไม่มีอะไรเสมอเหมือนศีลธรรมภายในใจของเรา ศีล สมาธิ ปัญญา วิชชาวิมุตติ นี้เป็นอัตสมบัติของพระ ให้ตั้งใจประพฤติปฏิบัติ

เราอยู่คนเดียวก็เย็น อยู่กับศีลกับธรรมเย็นกว่าอยู่กับสิ่งทั้งหลายมากมายก่ายกอง อยู่กับมนุษย์มากก็เกิดเรื่องเกิดราวยุ่งเหยิงวุ่นวาย อยู่กับสัตว์กับสิงห์กับอะไรสู้อยู่กับศีลกับธรรมไม่ได้ ถ้าอยู่กับศีลกับธรรมอยู่คนเดียวในป่าก็เย็น อยู่ในบ้านก็เย็น ศีลธรรมพาให้เย็น อย่างอื่นอย่างใดไม่มีเย็นเสมอศีลเสมอธรรมภายในกายวาจาใจของเราที่รักษาไว้ได้ด้วยดี ให้พระลูกพระหลานตั้งใจประพฤติปฏิบัติ

ไม่มีอะไรจะเย็นยิ่งกว่าพระผู้ทรงศีลทรงธรรม อย่างอื่นอย่างใดได้มาเสียไป ได้มาหายไป เขาไม่พลัดพรากเราก็พลัดพราก ส่วนศีลส่วนธรรมนี้ไม่มีการพลัดพรากจากกันไปเลย อยู่ที่ไหนเย็นหมด พระผู้ทรงศีลทรงธรรมอยู่ในป่าในเขาต้นไม้ภูเขา อดบ้างอิ่มบ้าง ไม่สำคัญยิ่งกว่าจิตใจเอิบอิ่มด้วยอรรถด้วยธรรมด้วยศีล นี้เอิบอิ่มมากชุ่มเย็นมาก ขอให้พระลูกพระหลานตั้งใจประพฤติปฏิบัติ ให้ได้สมบัติอันล้นค่าคือศีลคือธรรมเข้าครองหัวใจ

หัวใจนี้ไม่ต้องการอะไร ต้องการแต่ศีลแต่ธรรมซึ่งเป็นของมีคุณค่ามาก แล้วเย็นไปหมด อยู่คนเดียวก็เย็น อยู่ในป่าในเขาก็เย็น นั่นละผู้มีศีลมีธรรม เย็นกับศีลกับธรรมเย็นไม่มีเวลาจืดจาง อยู่ที่ไหนเย็นไปตามๆ กันหมด อยู่ในป่าก็เย็น อยู่ในเขาก็เย็น รุกขมูลร่มไม้ก็เย็น อดบ้างอิ่มบ้างก็เย็น เย็นอยู่ที่หัวใจกับธรรมซึมซาบเข้าถึงกัน ไม่มีโอชารสใดที่จะซึมซาบเข้าถึงใจให้มีความอบอุ่นเย็นใจ สบายใจยิ่งกว่าศีลกว่าธรรมเข้าสู่จิตใจ

ให้พากันรักษาศีลรักษาธรรมให้ดี นี้เป็นสมบัติของพระเราที่บวชมา ไม่ต้องการอะไรแหละ สมบัติเงินทองข้าวของมีเต็มโลกสู้ศีลสู้ธรรมภายในใจของพระนี้ไม่ได้ ให้เราตั้งใจประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรมจะเป็นสิ่งที่ทำความอบอุ่นให้แก่เรา เย็นสบาย อยู่ไหนก็สบาย ยกตัวอย่างเช่นพระจิตตคุตต์ ท่านอยู่ในป่าในเขาองค์เดียวตั้ง ๖๐ ปี มีเทวบุตรเทวดาห้อมล้อมเต็มไปหมด ท่านจะไปที่ไหนไม่อยากให้ไป พวกเทวดาห้อมล้อมหึงหวงท่านมาก ไม่อยากให้ไป เพราะท่านแผ่เมตตาเย็นไปหมด

ท่านอยู่องค์เดียวของท่านพระจิตตคุตต์ มีเทวบุตรเทวดา อินทร์ พรหม มาเป็นบริษัทบริวารอยู่กับท่านตลอดเย็นใจๆ ท่านมีความสำรวมระวังดีมาก ท่านไม่เคยแหงนหน้าขึ้นบนหน้าถ้ำเลย หน้าถ้ำท่านก็ไม่ได้ดู บรรดาพระเจ้าพระสงฆ์ลูกศิษย์ลูกหาไปเยี่ยมท่าน ไปองค์นั้น โอ้ นี่พระพุทธรูปองค์นี้ พระพุทธเจ้ากกุสันโธ โกนาคมโน กัสสโป โคตโม อริยเมตไตรย เขาเขียนภาพเอาไว้ พระทั้งหลายไปก็ชี้นิ้ว โอ้  นี่องค์นั้นๆๆ

ท่านก็พูดจะว่าใส่ปัญหาหรือไม่ใส่ก็ไม่ทราบละ ตามแต่ผู้ฟังจะนำไปพินิจพิจารณาให้เป็นคติเครื่องเตือนใจตัวเอง เออ พวกท่านทั้งหลายตาดี ท่านว่าอย่างนั้น พระพุทธรูปอะไรอยู่ที่ไหนๆ เห็นหมด ผมอยู่ในถ้ำนี้ได้ ๖๐ ปีไม่เคยแหงนหน้าขึ้นดูเพดานถ้ำเลย ดูตั้งแต่จิตใจ สำรวมระวังตลอดเวลา จึงเรียกว่าพระจิตตคุตต์ผู้รักษาใจ ไม่ได้ดูอะไรเลยอยู่นี่ พวกท่านทั้งหลายตาดีมาครู่เดียวเห็นหมด ผมอยู่นี่ตั้ง ๖๐ ปีไม่ได้แหงนหน้าดูเพดานถ้ำเลย แม้แต่ดอกพิกุลร่วงหล่นลงมาหน้าถ้ำเวลาท่านออกบิณฑบาต โห นี่ดอกพิกุลกำลังร่วงหล่น ท่านก็ไม่แหงนหน้าดูเลย ท่านสำรวมจิต จิตตคุตต์ เรียกว่าเป็นผู้สำรวมระวังจิตได้ดีมาก

ทีนี้เวลาพระลูกพระหลานลูกศิษย์ลูกหาไปเยี่ยมท่าน องค์นั้นชี้นั้น องค์นี้ชี้นี้ พวกท่านทั้งหลายตาดี ผมอยู่นี้ตั้ง ๖๐ ปี ไม่ได้เคยแหงนหน้าขึ้นดูถ้ำ ไม่ทราบว่ามีอะไรต่ออะไรในแถวนี้ นั่นละความสำรวมระวัง เทวดารักมากทีเดียว ไปที่ไหนเทวดาห้อมล้อม ไม่ยอมให้ท่านไปไหน พวกเทวบุตรเทวดาห้อมล้อมทั้งวัน เมตตาธรรมเย็นฉ่ำไปหมด นี่พระจิตตคุตต์

ทีนี้ลูกศิษย์ลูกหาขึ้นไปเยี่ยม บางองค์เป็นถึงขั้นอรหันต์ก็มี ไปเยี่ยมท่านบนถ้ำ เวลานั้นทราบว่าท่านป่วยหนักอยู่ บรรดาลูกศิษย์ลูกหาของท่านได้ทราบข่าวก็ไปเยี่ยมท่าน บางองค์เป็นพระอรหันต์ บางองค์เป็นปุถุชนคนธรรมดา อริยะเป็นชั้นๆ ขึ้นไปก็มี ครั้นขึ้นไปหาก็ไปถามท่าน อาการของหลวงพ่อเป็นอย่างไร อาการก็เป็นอย่างที่เห็นๆ อยู่นี้แหละ ท่านว่าอย่างนั้น เพียบมาก

คนทั้งหลายทั่วประเทศเขตแดนเขาร่ำลือว่า หลวงพ่อสำเร็จเป็นพระอรหันต์แล้ว แต่เวลานี้หลวงพ่อเป็นอย่างไร สำเร็จตามที่เขาร่ำลือหรือไม่ พระลูกศิษย์ท่านแต่เป็นพระอรหันต์ถามอาจารย์ เป็นอย่างไรท่านสำเร็จอรหันต์ดังที่เขาร่ำลือหรือเปล่า โอ้ ยังนะท่านว่า เพราะอะไรท่านติดอะไร ลองเล่าอารมณ์ให้ผมฟัง ท่านติดข้องอะไร เพราะท่านที่มาถามแม้จะเป็นลูกศิษย์แต่คุณธรรมสูงกว่า ท่านเป็นพระอรหันต์มาถาม ถามก็บอกว่ายังติดข้องตรงนั้นๆ พอว่าอย่างนั้นท่านก็ชี้แจงอรรถธรรม เข้าไปแก้ไข เปิดทางให้ ท่านออกอุทานในเวลานั้นเลยว่า เออ เอาละที่นี่ท่านมาเปิดทางให้ผม เปิดประตูให้ผมแล้ว ยังเหลือตั้งแต่จะเข้าประตูเท่านั้นแหละ เปิดประตูให้แล้ว ได้ทางแล้ว เปิดประตูแล้ว ยังเหลือแต่จะเข้า

พอลูกศิษย์ท่านก้าวออกไปยังไม่พ้นหน้าถ้ำเลย เออ สิ้นแล้วๆ เอา กลับมาได้ๆ ลูกศิษย์เป็นพระอรหันต์ อาจารย์ยังไม่สิ้น แล้วลูกศิษย์ก็มาถามตามความเป็นธรรมของกันและกัน เคารพนับถือกัน เป็นห่วงเป็นใยอาจารย์ของตน ว่าคนทั้งโลกทั่วประเทศเขาร่ำลือว่าท่านสำเร็จเป็นพระอรหันต์ ทีนี้ลูกศิษย์เป็นพระอรหันต์ ขึ้นไปก็ไปถามอาจารย์ของตัวเองว่าเวลานี้คนทั้งโลกเขาร่ำลือว่าท่านอาจารย์เป็นพระอรหันต์แล้ว แต่สำหรับจิตใจของท่านเป็นอย่างไรเวลานี้ ยังนะท่านว่า ท่านยังติดข้องอะไร ก็นี้เป็นอรหันต์แล้วลูกศิษย์ ท่านติดข้องอะไรลองเล่าขึ้นมาซิ

พอเล่าขึ้นมานี้ท่านก็แก้ปัญหาปุ๊บเลย ท่านก็ร้องโก้ก ท่านพอใจท่าน เปิดแล้วที่นี่ทางเปิดแล้วจะเข้าละ เอา ไปได้ ว่าอย่างนั้นนะ ให้ลูกศิษย์ที่สอนท่าน เอา ไปได้ ทีนี้เปิดทางแล้วจะเข้าเท่านั้น พอลูกศิษย์เดินออกไปยังไม่พ้นหน้าถ้ำ เอา ขึ้นมาได้ๆ เสร็จแล้ว นั่นเห็นไหมล่ะ ลูกศิษย์เป็นพระอรหันต์สะกิดปั๊บเดียวเข้าพุ่งเลย นี่หมายถึงพระจิตตคุตต์ ท่านสำรวมระวังจิตท่านดีมาก ลูกศิษย์ที่เป็นพระอรหันต์มาเตือนคำเดียวเท่านั้นละท่านได้สติทันที บอกว่าเอาเปิดประตูแล้วทีนี้ยังเหลือแต่จะเข้า หายสงสัยทุกอย่าง มีตั้งแต่จะเข้าประตูที่เปิดอ้าไว้แล้วด้วยการแก้ปัญหาเท่านั้น พอพระท่านเดินไปยังไม่พ้นหน้าถ้ำ เอา ขึ้นมาได้แล้ว เสร็จแล้ว

นั่นละมีครูมีอาจารย์ที่ดีแนะนำสั่งสอนถูกต้องแม่นยำ เปิดทางให้ทันที แม้อาจารย์ซึ่งใหญ่กว่าในอาวุโสภันเต แต่ก็ยังเป็นน้อยกว่าในคุณธรรม ลูกศิษย์เป็นพระอรหันต์มาเตือนอาจารย์เท่านั้นอาจารย์ได้สติปุ๊บทันทีเลย บอกว่า เออ เปิดแล้ว ทางเปิดแล้ว ประตูเปิดแล้วจะเข้าเดี๋ยวนี้แหละ เอาไปได้ พอไปทางนั้นปั๊บทางนี้เปิดแล้วเข้าแล้ว นี่ชื่อพระจิตตคุตต์ ท่านอยู่กับพวกเทวบุตาเทวดา ส่วนมากท่านอยู่องค์เดียวของท่าน ท่านภาวนา นั่นละความเย็น อยู่ในป่าในเขาตั้ง ๖๐ ปี ท่านเย็นอยู่กับอรรถกับธรรมของท่าน ท่านเย็นกับพวกเทวบุตรเทวดาอินทร์พรหมทั้งหลาย

พวกพระลูกพระหลานเราก็ขอให้เย็นด้วยศีลด้วยธรรม